Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ (ΤΟ ΝΤΑΗΛΙΚΙ) "BULLING"

Στη ζωή των νεαρών και ενηλίκων ασθενών είναι εμφανείς οι επιπτώσεις του εκφοβισμού. Η απειλή της σωματικής επίθεσης και η κοινωνική απαξίωση μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην εξέλιξη της ζωής. Η δυνατότητα για μια θετική εικόνα  εαυτού και της ταυτότητας  χάνεται και  μπορεί να αντικατασταθεί από                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     μια ταυτότητα χτισμένη στην εσωτερίκευση του μίσους και της απέχθειας των επιτιθέμενων. Οι τραμπούκοι και οι παρευρισκόμενοι υποφέρουν επίσης από καταστροφικές συνέπειες λόγω της συμμετοχής τους σε εκφοβισμό. Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις για όλους τους συμμετέχοντες μπορούν να προληφθούν.

Κατά συνέπεια κάθε παρέμβαση πρέπει να εξετάσει την αλληλεπίδραση μεταξύ στον Νταή,   το θύμα, και των παρευρισκομένων που  εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαδικασία. Ο νταής είναι ως εκ τούτου μέρος αυτής της πολύπλοκης διαδικασίας της ομάδας, όχι απλά ένα άτομο οδηγείται από τη δική του ή ψυχοπαθολογία

Το νταηλίκι ή εκφοβισμός είναι οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη πράξη ή λόγος μέσω της οποίας κάποιος επιδιώκει  να βλάψει, να ταπεινώσει, ,να  εξευτελίσει, να εκφοβίσει ,να απειλήσει  για ή να  ασκήσει  σωματική βία,  κακοποίηση ,  κοινωνική απομόνωση ή να προκαλέσει ντροπή στο θύμα. Περιλαμβάνει πειράγματα,  κοροϊδία, απειλές, παρενόχληση,  κοινωνικό αποκλεισμό,  φήμες, , κυβερνο-εκφοβισμό (γραπτά μηνύματα με σεξουαλικό περιεχόμενο, διανομή φωτογραφιών  ή βίντεο,   κατάχρηση των άλλων κοινωνικών μέσων μαζικής δικτύωσης). Είναι μία πρακτική απαράδεκτη σε όλες τις μορφές του. Πολύ συχνά σχολεία, κοινότητες ,  εκκλησίες, αθλητικές ομάδες, τους χώροι  εργασίας αγνοούν ή  ανέχονται αυτή  την καταστροφική  ατομική και  ομαδική συμπεριφορά.

Βία: απότομη, στοχευόμενη, μη αναμενόμενη έκλυση ενέργειας (ψυχικής ή φυσικής). Η βία που ασκείται από ένα άτομο είναι κατ΄ αρχήν συσσωρευμένη μέσα του. Από το χαρακτήρα του ατόμου εξαρτάται

α. πότε θα εκλυθεί.

β. ο τρόπος άσκησης βίας.

γ. προς ποιον θα εκλυθεί.

Το νταηλίκι και ο εκφοβισμός στα σχολεία προέρχεται από άτομα που έχουν συσσωρευμένη βία και αποσκοπούν σε προσωπικό όφελος γιατί:

1. Ανακουφίζονται  από το βάρος της βίας που «κουβαλάνε»

2. Γίνονται κέντρο προσοχής και ενδεχομένως σεβασμού από τον περίγυρο: μπορεί να είναι αρχηγοί μιας συμμορίας.

Κατανόηση της ψυχολογίας του νταή

Η αιτία του εκφοβισμού είναι απλή: ο εκφοβισμός οφείλεται σε ένα είναι αφόρητο  αίσθημα  απέχθειας εαυτού . Δεν ευθύνεται η απέχθεια εαυτού του θύματος. Είναι η απέχθεια εαυτού του νταή.

Το μόνιμο σκηνικό στο νταηλίκι είναι πως πάντα κάποιος σε μια υποτιθέμενη θέση ισχύος επιτίθεται σε κάποιον που εμφανίζεται  αδύναμος και ευάλωτος.

Αυτό θέτει το ερώτημα: Γιατί ένα άτομο που φαίνεται να είναι ισχυρότερος ψυχολογικά θέλει να επιτεθεί σε έναν κατώτερο;  Ο νταής  επιτίθεται στο  θύμα, επειδή είναι τρομοκρατημένος από το αίσθημα κατωτερότητας, επειδή νιώθει  αδύναμος, ευάλωτος και κοινωνικά απροσάρμοστος.

Παρά το γεγονός ότι είναι σε θέση ισχύος,  αισθάνεται βαθιά ανεπαρκής και ενδεχομένως σκέπτεται ότι  ξεγέλασε τους άλλους προβάλλοντας τον εαυτό του σαν κάποιον που είναι δυνατός

Ο νταής δεν είναι σε θέση να ανεχτεί τα συναισθήματά  αδυναμίας και ευπάθειας, που κάθε ανθρώπινο ον πρέπει να αντιμετωπίσει. Βιώνει  άγχος βασανιστικό μήπως  χάσει τη μάσκα της υπεροχής και  φανεί ότι είναι συνολικά αποτυχημένος .  Δεν μπορεί να σταθεί στην ιδέα ότι θα μπορούσε να κριθεί  και ενδεχομένως να απορριφθεί για τις ανεπάρκειες του. Ψυχολογικά, η τρωτότητα και  η ανεπάρκεια αυτή μπορεί να γίνει μεταδοτική. Για όσους από εμάς μπορούν να αντέξουν αυτές τις πτυχές του εαυτού μας, η αδυναμία των άλλων δεν βιώνεται ως απειλή. Ο νταής τρομοκρατείται στην ιδέα πως η αδυναμία του θύματος μπορεί να αποκαλύψει τη δική του αδυναμία.

Το  Άγχος του μετατρέπεται σε οργή, την οργή του αβοήθητου, που σαν  θηρίο που επιτίθεται στο αντικείμενο που τον  απειλεί, στην περίπτωση το θύμα.  Αυτό το τρομακτικό αντικείμενο είναι ο σπασίκλας, ο περιθωριοποιημένος, ο άνθρωπος που είναι διαφορετικός.

Το θύμα εκφοβισμού  ζει στο δικό του κόσμο. Ίσως είναι κάποιος  γοητευμένος με θέματα που θεωρούνται "ξενέρωτα" στο περιβάλλον  του σχολείου. Ίσως λόγω χαρακτήρα ή διαταραχής να είναι κοινωνικά αδέξιος.

Όποια και αν είναι η περίπτωση, το θύμα εκφοβισμού δεν κάνει τίποτα για να προκαλέσει τον νταή, εκτός του ότι φαίνεται λιγότερο δυνατός  και λιγότερο κοινωνικά αποδεκτός από ό, τι το μέσο άτομο. Αυτό, δυστυχώς, είναι το έναυσμα για την οργή του θύτη. Προφανής ανεπάρκεια του θύματος είναι μια προσβολή για τον νταή, ο οποίος προβάλει την αδυναμία του  στο θύμα , ώστε να στηθεί ένα σκηνικό εξωτερικής  εκδήλωσης της εσωτερικής αδυναμίας του.

Οι πράξεις του  νταή είναι  σαν μια μηχανή προβολής που στέλνει την εικόνα σε μια οθόνη, την δική του αυτο-απέχθεια πάνω στο θύμα. Αυτό, στη συνέχεια, μετατρέπεται σε μίσος για το θύμα, ο οποίος πρέπει να τιμωρηθεί γιατί πρόκαλεί άγχος στο νταή (δεν ξέρω τι κάνει αυτός αλλά μου τη σπάει). Ο νταής δεν μπορεί  να δει τη δική ανεπάρκεια και την ευαισθησία του, που ενσαρκώνεται από το θύμα, και κατά συνέπεια πρέπει να το καταστρέψει.

Ο καθένας, προκειμένου να ζήσει  μια καλή ζωή, πρέπει να είναι σε θέση, κατά τη διαδικασία της ψυχολογικής του ανάπτυξης, να αναγνωρίσει και να αποδεχθεί τη δική του έμφυτη ατέλεια, αδυναμία και ανεπάρκεια. Πρέπει να είμαστε  σε θέση, να αντέχουμε το μίσος των άλλων και να ξεπερνάμε  το δικό μας μίσος και την αμηχανία για τα ανίκανα κομμάτια του εαυτού μας.

Ενώ ο κοινωνικά επιδέξιος είναι  πρόσωπο που  γνωρίζει πολύ καλά και έχει συμβιβαστεί με το να είναι διαφορετικός, ο νταής είναι κάποιος που απορρίπτει τη δική αμηχανία και την ανεπάρκεια του. Όταν ψάχνει  αποδιοπομπαίους τράγους ή επιτίθεται σε άλλους αυτό   αποτελεί μια απόρριψη του εαυτού του, μια πράξη απέχθειας εαυτού και  αυτοκαταστροφής, τουλάχιστον  όσον αφορά τα ανεπιθύμητα τμήματα του εαυτού του.

Ενώ στην επιφάνεια φαίνεται σαν μια πράξη κυριαρχίας και υποταγής, ο εκφοβισμός είναι πραγματικά μια πράξη απελπισίας, όπου ο νταής που μανιωδώς προσπαθεί να εξαλείψει τη μυστική  και φυσική εκδήλωση της  αποκηρυγμένης  αδυναμίας του. Παρά το γεγονός ότι οι πράξεις του θα μπορούσε να είναι επιθετικές και βίαιες, ο νταής είναι στην πραγματικότητα ένα τρομοκρατημένο παιδί σε κατάσταση πανικού σχετικά με τη δυνατότητα αναγνώρισης ή αποκάλυψης των  τα συναισθημάτων  ανασφάλειας και ανικανότητας που τον κυριεύουν.

Θα είναι αδύνατο να εξαλειφθεί ο εκφοβισμός και η παρενόχληση εάν δεν αναγνωρίσουμε από πού προέρχεται. Εκτός από την ενδυνάμωση των θυμάτων του εκφοβισμού και την κατοχύρωση  των κυρώσεων για τους νταήδες , είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί ο  βαθιά ριζωμένος φόβος και η απέχθεια εαυτού από την πλευρά των νταήδων. Μέχρι να αρχίσουν να αποδέχονται τον εαυτό τους, ποτέ δεν θα είναι σε θέση να ξεπεράσουν το μίσος τους για τα «απειλητικά ανθρωπάκια»  που αντιπροσωπεύουν τα δικά τους  απωθημένα και την  αδυναμία τους.

Το νταηλίκι δεν περιορίζεται στο σχολείο. Είναι παρόν σε πολλές περιπτώσεις: Στο στρατό αποτελεί μέσον στρατιωτικής εκπαίδευσης. Στη φυλακή είναι μέσον αυτοοργάνωσης , υπακοής και ελέγχου της φυλακής. Σε επαγγελματικό χώρο μέσον άντλησης προνομίων. Στις γειτονιές μέσον εκφασισμού της κοινωνίας. Στο σχολείο το «κλασικό πλαίσιο περιλαμβάνει τρείς παραμέτρους:

1. Τον/την θύτη.

2.Τον/την θύμα.

3. Τους/ τις αυτόπτες μάρτυρες.

Ο θύτης επιδιώκει οφέλη προσωπικά και κοινωνικά που αναφέρθηκαν πρωτύτερα. Με την άσκηση του εκφοβισμού αποβάλει την αποθηκευμένη βία (εκτονώνεται), αισθάνεται δυνατός και σημαντικός, γίνεται (καλό ή κακό)  κέντρο προσοχής πράγμα που ανακουφίζει ένα  πληγωμένο ναρκισσισμό. Πολλοί νταήδες έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και εικόνα εαυτού. Χρησιμοποιούν το νταηλίκι θεραπευτικά. Ο νταής δεν θα επιλέξει τυχαία το θύμα του. Το θύμα θα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το νταή και επί πλέον θα είναι φοβισμένο. Ενστικτωδώς  ο νταής θα τον επιλέξει σαν κατάλληλο για άσκηση βίας. Αν το θύμα έχει καταθλιπτικά στοιχεία στο χαρακτήρα του μπορεί να εκλάβει τη βία σαν ανακουφιστική τιμωρία για ότι έχει κάνει. Άλλοι παράγοντες όπως  ταύτιση με τον επιτιθέμενο και φόβος αποκλεισμού από την ομάδα μπορεί να συμβάλλουν στη συναίνεση του θύματος πράγμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν επιχείρημα (παίζαμε) αν γίνει γνωστό το επεισόδιο  βίας. Στο βιασμό τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι λίγες.

Οι αυτόπτες μάρτυρες. Σε αυτούς οι συμπεριφορές είναι ετερόκλητες. Μπορεί να καταγγείλουν το γεγονός ταυτιζόμενοι με το θύμα. Μπορεί να συμμαχήσουν με το θύτη ενισχύοντας τον λεκτικά ή με την έκφραση του προσώπου τους (καλά του κάνει). Μπορεί να αδιαφορήσουν για να μην μπλέξουν ή για να μην θεωρηθούν καρφιά, να μην παραβιάσουν δηλαδή την ομερτά της συμμορίας απέναντι στο γονικό – καθηγητικό κατεστημένο παραβιάζοντας έτσι την ηθική της ομάδας

ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ

Το νταηλίκι μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικά τραύματα μεγάλης έκτασης . Μπορεί να παγιωθεί έτσι χαμηλή αυτοεκτίμηση, συμβιβασμοί, χρόνια κατάθλιψη και αυτοκτονικές τάσεις. Μπροστά σε όλα αυτά έχουμε μηδενική ανοχή απέναντι στη σχολική βία. Πρώτο μέλημα είναι η πρόληψη. Δεν ασκούμε ποτέ και πουθενά σαν τιμωρία σωματική βία . Μιλάμε, εξηγούμε, ακούμε ακόμη και αφελή επιχειρήματα των παιδιών, διαθέτουμε χρόνο, βάζουμε όρια. Παιδιά χωρίς συσσωρευμένη βία δεν θα την εκπέμψουν στο σχολείο. Εμποδίζουμε τα δίκαια αισθήματα παραδειγματικής τιμωρίας και εκφοβισμού του νταή Ο εκφοβισμός φέρνει εκφοβισμό και η βία φέρνει βία. Πχ. ποτέ δεν λέμε στο παιδί δείρε τον και εσύ γιατί τον εξωθούμε στην αυτοδικία. Τον καλούμε πάντα να συνεργασθεί με τις αρχές του σχολείου που, αν δεν είναι δεόντως ευαισθητοποιημένοι εργαζόμαστε για αυτό. Φέρνουμε σε επαφή το θύτη μα το θύμα, μιλάμε, ακούμε και στο τέλος ζητάμε από το θύτη να ζητήσει συγνώμη. Το θύμα μπορεί να την αποδεχθεί ή όχι. Με αυτό τον τρόπο τοποθετούμε ένα θεσμό απέναντι στην ανταλλαγή βίας και καλούμε το θύτη να ενοχοποιηθεί και να επιστρέψει στο χώρο της παραδεδεγμένης ηθικής. Δημιουργούμε ένα πλαίσιο κατανόησης και ηθικής αντιμετώπισης της βίας με μηνιαίες συναντήσεις κατά τάξη ή έτος όπου συζητείται το θέμα. Δεν φοβόμαστε τη δημοσιοποίηση. Βοηθάμε έτσι το θύτη και το θύμα. Επιτηρούμε αποτελεσματικά το σχολικό χώρο, διερευνάμε εξαντλητικά ύποπτα περιστατικά, περιλαμβάνουμε τους γονείς στη διαδικασία κατ’ ευθείαν και μέσω του συλλόγου γονέων , παραπέμπουμε ή ζητάμε τη βοήθεια δομών παιδοψυχιατρικής. Δεν Αποφεύγουμε ακραία μέτρα (αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος) αν έχουν εξαντληθεί όλα τα προηγούμενα.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

·       Να συζητούν τους κανόνες του σχολείου με το παιδί και να βοηθούν στην κατανόησή του.

·       Να ζητούν από το παιδί να συμμετέχει στην ρύθμιση κανόνων μέσα στο σπίτι.

·       Να συζητούν για τη βία που βλέπει το παιδί στην τηλεόραση ή βιώνει σε παιχνίδια. Όσο μπορούν να αποφεύγουν την επαφή του παιδιού με εικόνες βίας.

·       Να διδάσκουν το παιδί να δείχνει θυμό χωρίς σωματική ή λεκτική βία. Όταν θυμώνουν οι γονείς είναι μια ευκαιρία να συζητούν αργότερα το θυμό τους με το παιδί και να βγάζουν αμοιβαία συμπεράσματα. Το αλάθητο των γονέων εδώ δεν βοηθάει.

·       Να βοηθήσουν το παιδί να καταλαβαίνει και να αποδέχεται τις ατομικές διαφορές.

·       Να δείχνουν προσοχή σε ανησυχητικές συμπεριφορές του παιδιού: βία, εκφοβισμό, συμμετοχή σε συμμορία, έλειψη φίλων, σκληρότητα σε ζώα, πυρομανία, προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο ή τη γειτονιά. Να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικών εγκαίρως αν είναι απαραίτητο. Το υποκειμενικό αίσθημα φόβου και ανησυχίας του γονέα πρέπει να εκτιμάται με προσοχή. (γραμμή γονέων 801801 1177).

·       Να είναι σε επαφή με το παιδί και στις δύσκολες στιγμές πχ. μετά από ένα καυγά. Να ξέρουν που είναι , να προσκαλούν και να γνωρίζουν τους φίλους του και τους γονείς του. Να προσέχουν ιδιαίτερα όταν αναφέρουν προβλήματα σχέσης με συνομηλίκους του. Να μην ξεχνάμε ότι μια κλασική και διαδεδομένη μέθοδος εξασφάλισης του απόρρητου στο νταηλίκι είναι ο χαρακτηρισμός του θύματος σαν «καρφί και ξενέρωτος».

·       Να παρακολουθούν τα μαθήματα του παιδιού, να είναι δραστήριοι στο σύλλογο γονέων και ενδεχομένως να οργανώσουν μια εθελοντική ομάδα γονέων ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό.

Οι προαναφερόμενες διαπιστώσεις πρέπει να συγκροτηθούν σε ένα διαρκές σχέδιο πρόληψης  του εκφοβισμού και ένα σχέδιο πρόληψης κρίσεων. Τα σχέδια πρέπει να περιλαμβάνουν υπευθύνους δασκάλους, καθηγητές, γονείς και μαθητές που διαχρονικά εφαρμόζουν το σχέδιο πρόληψης και έχουν έτοιμο ένα σχέδιο διαχείρισης κρίσης ναν χρειαστεί.

 Τέλος, η φροντίδα για ένα άρτια εξοπλισμένο, ασφαλές και ευχάριστο περιβάλλον στο σχολείο μειώνει την ενδοσχολική  βία.