ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΕΛΚΟΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΕΛΚΟΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Η'

ΜΙΑ ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΙΠΑΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. 

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη απειλή για ότι αφορά τη μορφή της καθημερινότητας μας. Απασχόληση, βιωτικό επίπεδο, προσωπικές σχέσεις. Η οικονομική κρίση επηρεάζει ζωτικούς τομείς της καθημερινής ζωής. Προκαλεί ποικίλες ψυχολογικές αντιδράσεις . Κυκλοφορούν φοβίες για μια μεγάλη επερχόμενη καταστροφή. Παρατηρείται μια πρωτόγνωρη αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος που καταϊδρωμένο τρέχει πίσω από τις εξελίξεις. Γεννιέται αυθόρμητα το ερώτημα: οικονομική ή υπαρξιακή κρίση του συστήματος διαβίωσης ;

Η μετατροπή των πάντων σε χρηματική αξία ενώ από τη μια προκάλεσε ανάπτυξη της οικονομίας και παραγωγή περισσότερου πλούτου συνολικά, αύξησε το άγχος των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων περισσότερο στην Ελλάδα που διαθέτει αμφιλεγόμενες κοινωνικές υπηρεσίες. Σε μια εποχή που η οικονομική κρίση συνδυάζεται με την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους το άγχος και ο φόβος την ανέχειας και της πείνας με ή χωρίς εισαγωγικά φθάνει στο κατακόρυφο. Ο φόβος οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και σαν συναίσθημα που δεν είναι οριοθετημένο τροφοδοτεί φαντασιώσεις ολικής καταστροφής, κλίμα πανικού, αναζήτηση προσωπικών λύσεων, μείωση του φυσιολογικού εγωισμού και της αξιοπρέπειας άρα και σε μείωση των απαιτήσεων. Το σφυροκόπημα του κοινού με αντιφατικές δηλώσεις για την οικονομία και σενάρια καταστροφής για την οικονομία αυξάνει το φόβο άρα διευκολύνει την κυβέρνηση στην άσκηση της καταστροφικής πολιτικής της. Ο φόβος είναι μια κατάσταση απ΄όπου μπορεί να προκύψουν οι πλέον αντιφατικές θετικές ή αρνητικές συμπεριφορές. Στις θετικές μπορεί να είναι η εναλλακτική οικονομία, η κοινωνική αλληλεγγύη, η προσπάθεια ένταξης των ξένων στον κοινωνικό ιστό, η μείωση του καταναλωτισμού και της μετατροπής των πάντων σε χρηματική αξίa. Η κοινωνία κάτω από την πίεση της κρίσης παλινδρομεί, αισθάνεται ανασφάλεια. Ομαδοποιείται ταχύτατα σε νέα βάση. Άτομα διαφορετικού επαγγέλματος και εισοδήματος ανήκουν τώρα στην ομάδα των ανέργων. Όσοι μπορούν να επωφεληθούν από την κρίση αλλάζουν κοινωνική τάξη. Η συμπεριφορά αυτών των ομάδων ( όσων δημιουργήθηκαν και όσων διατηρήθηκαν) σε αυτές τις συνθήκες μπορεί να διαφέρει πάρα πολύ: 

Μπορεί να αναλωθούν σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Η παράνοια κυριαρχεί σε αυτές τις περιπτώσεις με βάση την πεποίθηση ότι η δική μας ομάδα έχει απόλυτο δίκιο ενώ οι άλλοι έχουν απόλυτα άδικο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Αγ. Παντελεήμονας, η σφαγή της Παιανίας μεταξύ οπαδών ποδοσφαίρου. 

Μπορεί να ακολουθήσουν ένα μεσσία. Έναν πατέρα με υπερφυσικές ιδιότητες που θα γλυτώσει τους πολίτες από κάθε πόνο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Καραμανλής του 1974 και κυρίως ο Ανδρέας Παπανδρέου του 1981. Οι μάζες μεθούσαν με τον μεγαλομανιακό λόγο του. Ρόλο που βέβαια δεν μπορεί να παίξει ο Γιωργάκης. Μεγαλωμένος στη σκιά ενός πατέρα - ηγέτη, σαφώς ικανότερου εξυπνότερου από αυτόν φοβάται πάντα την κριτική του. Αναζητεί ο ίδιος πατέρα εκτός Ελλάδας στο ΔΝΤ και στη Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Μπορεί να αναπτύξουν το σύνδρομο της Στοκχόλμης ή αλλιώς την ταύτιση με τον επιτιθέμενο (στην περιπτωση μας την ταύτιση με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ). Οι ομάδες και τα άτομα τρομάζουν τόσο πολύ που προσπαθούν, συμμαχώντας με τον επιτιθέμενο να μετριάσουν το κακό που πρόκειται να τους κάνει. Διδακτικό παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις ανθρώπων σε ομηρία ή αιχμαλωσία που συνάπτουν φιλικές ή και ερωτικές σχέσεις με τους απαγωγείς ή τους βασανιστές τους. Η υπερψήφιση του ΠΑΣΟΚ στις αυτοδιοικητικές εκλογές. μπορεί να αναφερθεί σαν παράδειγμα.

Σε αυτό αποσκοπεί η πρακτική σύμφωνα με το "Δόγμα του Σοκ" όπως το αναλύει η Ναόμι Κλάιν. Η λειτουργία του δόγματος αυτού βρίσκει την εξήγηση του στο προαναφερόμενο σύνδρομο. Διασπορά ανασφάλειας και φόβου στον κόσμο ώστε σε κατάσταση παρατεταμένου σοκ να γίνει παθητικός ή καλύτερα να ταυτισθεί με τον επιτιθέμενο. Στην Ελλάδα το σύνδρομο αυτό λειτουργεί και χρησιμοποιείται σε διάφορα επίπεδα: Η κυβέρνηση συνεργάζεται με υπόδικες τράπεζες και παίρνει δανεικά από αυτούς που αυξάνουν τα επιτόκια. Αναζητεί σωτηρία από αυτούς που την οδηγούν σε πτώχευση (Μέρκελ). Είναι θύμα του συνδρόμου η ίδια "προς τα πάνω" και προσπαθεί να το εφαρμόσει και "προς τα κάτω". Ανακοινώσεις καταστροφής, απειλές για πτώχευση και πείνα, σοκ δηλαδή και μετά βροχή τα μέτρα για να προλάβουμε τις κινητοποιήσεις δηλαδή ψήφιση του μεσοπρόθεσμου με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Δηλαδή δεύτερο σοκ με νέα μέτρα, τρίτο σοκ με την επιμήκυνση του δανείου, τέταρτο τον μπαμπούλα της πτώχευσης μέχρι να εξαντληθεί ηθικά ο αντίπαλος, στην περίπτωση οι Έλληνες πολίτες. Ώστε να γίνει εφικτή η απομύζηση των εργασιακών και των φυσικών πόρων τους. Αφού θέλουν μια φυσιολογική και αξιοπρεπή ζωή είναι εχθροί του συστήματος. 

Διαβάζοντας όλα αυτά τα απαισιόδοξα γιενιέται αβίαστα το ερώτημα:είμαστε χαμένοι, δεν έχουμε ελπίδα; Όχι βέβαια! Ανάμεσα στα ενδεχόμενα είναι και η ειρηνική εξέγερση και η εγκατάσταση φιλολαϊκής διακυβέρνησης. Εννοείται πως για κάτι τέτοιο πρέπει να υπάρχει πολιτική ομάδα με αντίστοιχη πολιτική ικανότητα. Εδώ θα παίξει αποφασιστικό ρόλο η ομαδική φαντασίωση (δηλαδή το όραμα) που έχει την ικανότητα να προβάλει αυτή η πολιτική δύναμη. Είναι αυτό που βρίσκεται σε φάση αρχικής συγκρότησης στο Σύνταγμα. Που οφείλεται η επιτυχία του; Στο γεγονός ότι ξεκίνησε ξανά την πολιτική κουβέντα από το μηδέν, και χτίζει μια πολιτική χωρίς προκαταλήψεις. Το Σύνταγμα κατάφερε να κάνει σε ένα μήνα ότι δεν κατάφεραν να κάνουν πολιτικά κόμματα με ζωή δεκαετιών γιατί λειτουργεί στο εδώ και τώρα χωρίς γραφειοκρατικές και ιδεοληπτικές αγκυλώσεις . Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει ιδεολογία. Πραγματοποιώντας όμως μια σύνθεση και σύγκλιση ιδεολογιών σε συνδυασμό με δράση τέτοια που λίγες φορές έχουμε δει στην ελληνική ιστορία. Γι'αυτό τα μάτια από την Ευρώπη μέχρι την Αμερική και την Κίνα είναι στραμμένα στο Σύνταγμα. Ακόμη και αν διαλυθεί αύριο, θα έχει καταγράψει τόσες νίκες όσες λίγες πολιτικές δυνάμεις. Και αν διαβάσουμε πίσω από τις γραμμές των ειδήσεων το Σύνταγμα εκτός του ότι οδήγησε τον Παπανδρεόυ σχεδόν σε παραίτηση έχει ήδη καταγράψει μια μεγάλη νίκη απέναντι στο μεσοπρόθεσμο. Γι' αυτό στο πρασκήνιο συζητείται η διαγραφή του χρέους.Τρέμουν τις πολιτικές συνέπειες της εφαρμογής του μεσοπροθέσμου και το κινηματικό ντόμινο στην Ευρώπη. Το Σύνταγμα είναι ο μόνος φορέας που ανέτρεψε την φοβική προπαγάνδα της Ευρώπης, των ΜΜΕ και της κυβέρνησης και έδωσε ελπίδα στους πολίτες. Είναι ο μόνος φορέας που δέχεται ισότιμα όποιον ξέρει να συζητά ήρεμα και λογικά.Έχει ξεκάθαρους στόχους και καλεί όλους σε μια συμμαχία για τη σωτηρία της χώρας. Ίσως και γιατί δεν έχει καρέκλες να μοιράσει. Γιαυτό μπορεί να είναι ελπίδα και μεθοδολογία για το χτίσιμο ενός καινούριου τρόπου να κάνουμε πολιτική. Πράγμα που μπορεί να ενδιαφέρει και τις πέραν της αριστεράς πολιτικές δυνάμεις (εκτός ΛΑΟΣ εννοείται). Τελικά το Σύνταγμα κατάφερε να συγκροτήσει ένα όραμα, να συνθέσει την ελπίδα και την ιδεολογία χιλιαδων πολιτων και τη διαφορετικότητα να την κάνει όχι καβγά αλλά πλούτο. Αυτή είναι η δυναμη του.